گیتار کلاسیک یاماها مدل C40

مهم‌ترین قسمت بدنه‌ی گیتار رویه‌ی (Top) آن است. استفاده از چوب‌های مرغوب در این منطقه بسیار متداول است. یکی از چوب‌هایی که به‌طور سنتی سالیان سال است در ساخت گیتار مورداستفاده قرار می‌گیرد، سدر قرمز یکپارچه است. پشت و کنار‌ها معمولا به‌طور سنتی از چوب روزوود ساخته می‌شوند؛ همچنین دسته از سدر یا ماهون و صفحه‌ی انگشت‌گذاری از آبنوس است. ترکیبی از این چوب‌ها قرن‌هاست به ساخت باکیفیت‌ترین و ارزنده‌ترین گیتار‌ها در طول تاریخ ‌انجامیده است. استفاده از چوب‌های ذکرشده برای ساخت یک گیتار کلاسیک مناسب است. برای ساخت یک گیتار فلامنکو به ترکیبات دیگری از چوب نیاز داریم که بتواند صدا، احساس و تاچ یک موسیقی فلامنکو را تداعی کند. تمایز دو گیتار کلاسیک و فلامنکو، در خصوصیات طنین و رنگ صداست. گیتار فلامنکو دارای ضرب‌های قوی، خشن، و صدایی زبر است. از طرف دیگر گیتار کلاسیک دارای صدای نرم، لطیف، دلپذیر و نسبتا بم است. چوب‌های استفاده‌شده در یک گیتار فلامنکو بسیار روشن‌تر از یک گیتار کلاسیک است. در ساخته بدنه‌ی گیتار فلامنکو، معمولا از چوب صنوبر آلمانی استفاده می‌کنند که به رنگ زرد کم‌رنگ هستند. پشت و کنار بدنه به‌طور سنتی، از چوب سرو یکپارچه، دسته از ماهون و صفحه‌ی انگشت‌گذاری از روزوود انتخاب می‌شود.

رویه‌ بدنه (Body Top)

صنوبر (Spruce)

صنوبر پرکاربردترین چوب استفاده‌شده در ساخت گیتار لقب گرفته است. برای هر سبک و سلیقه‌ای در نوازندگی مناسب است. گونه‌های مختلفی از درخت صنوبر در طبیعت یافت می‌شوند که رایج‌ترین آن صنوبر سیتکا و آدیرنوداک است. تمام چوب‌های صنوبر طیف صدایی پویا، گسترده و درعین‌حال واضح تولید می‌کنند. انعطاف‌پذیری، عمق صدایی و تولید هارمونیک‌‌های زوج و صحیح، این چوب را سرآمد تمام چوب‌های ساخت گیتار کرده است.

سدر (Cedar)

این چوب به‌طور سنتی در سازهای کلاسیک استفاده می‌شود؛ اما به‌طور فزاینده‌ای به محبوبیت این چوب در گیتار‌های دیگر ازجمله گیتار‌های آکوستیک اضافه ‌شده است. چوب سدر نسبت به چوب صنوبر، رنگی تیره‌تر دارد. چوب سدر در محدوده‌ی طیف رنگی شکلاتی تا دارچینی جای می‌گیرد و گیتار ساخته‌شده از این چوب معمولا تیره‌تر از چوب‌های دیگر است. این چوب تراکم کمتری نسبت به چوب صنوبر دارد، تولید صدایی گرم‌تر و بم با تولید هارمونیک‌های پیچیده‌تر از ویژگی‌های این چوب است. سختی کمتر در این چوب به وزن کمتر آن انجامیده است. سدر فاقد شفافیت در حجم بالاست؛ اما غنای موسیقایی فوق‌العاده‌ای دارد و محبوب کلاسیک‌نوازهاست.

ماهون (Mahogany)

چوب ماهون معمولا در دسته، پشت و اطراف بدنه‌ی گیتار استفاده می‌شود؛ اما می‌توان در رویه‌ی بدنه نیز از آن استفاده کرد. این چوب صدایی بسیار گرم دارد. رنگ قرمز قهوه‌ای (رنگ ماهاگونی) این چوب تشخیص آن را بسیار آسان کرده است. این چوب توسط کسانی که بلوز می‌نوازند، بسیار تحسین‌شده است.

 افرا (Maple)

مانند چوب ماهون، افرا هم معمولا برای شکل‌دادن به پشت و اطراف بدنه‌ی گیتار استفاده می‌شود؛ اما می‌توان از آن  به‌عنوان رویه‌ی اصلی ساز هم استفاده کرد. به علت چگالی بسیار بالا، مستحکم‌بودن و انعطاف‌ناپذیری، چوب افرای سخت بیشترین استفاده را در ساخت دسته‌ی‌ ساز دارد. رنگ ظاهری این چوب بسیار روشن است. می‌توان گفت رنگ این چوب بیشتر رنگ پوست است و حتی در بعضی از انواع چوب افرا تقریبا سفید و روشن است. صدای روشن و وضوح در فرکانس‌های بالا از ویژگی‌های کارآمد این چوب است.

پشت و اطراف بدنه (Back & Side)

برای شکل‌‌دادن به یک گیتار توخالی علاوه‌بر چوب رویه‌ی بدنه، چوب‌های اطراف و پشت هم از اهمیت ویژه‌ای برخوردارند. چوب‌های استفاده‌شده در کناره‌ها و پشت باید علاوه‌بر کیفیت، نرمی و انعطاف‌پذیری بالایی داشته باشد.

روزوود (Rosewood)

چوب Rosewood یک انتخاب محبوب و ماندگار برای پشت و اطراف بدنه است. چوب روزوود یا بلسان بنفش در دو نوع چوب بلسان بنفش هندی و چوب بلسان بنفش برزیل در دسترس است. البته چوب روزوود (بلسان) برزیلی بسیار لوکس و درعین‌حال بسیار کمیاب و پرهزینه است و بیشتر از نوع بلسان هندی استفاده می‌شود. رنگ چوب روزوود لوکس، قهوه‌ای تیره با سایه‌های نارنجی است. چوب بلسان برزیلی بسیار لوکس‌تر و باکیفیت‌تر از نوع هندی آن است؛ ولی از لحاظ زیست‌محیطی و تجاری، استفاده از نوع هندی ‌به‌صرفه است. هر دو نوع چوب بلسان به صدایی درخشان و غنی مشهورند. وضوح عالی در تمامی فرکانس‌ها و طنین ماندگار از مزیت‌های استفاده از این چوب است. استفاده از روزوود به همراه صنوبر و سدر یکی از ترکیبات محبوب‌ و پرکاربرد‌ در ساخت بدنه‌ی گیتار است.

ماهون (Mahogany)

چوب ماهون بسیار غنی و از نظر ظاهری بسیار زیبا و جذاب است. تراکم بالای این چوب لحن و گرمی منحصربه‌فردی به آن بخشیده است. این چوب کاربرد فراوانی در موسیقی بلوز و همچنین فلامنکو دارد. ترکیب چوب ماهون و صنوبر در ساخت بدنه‌ی گیتار بسیار شایع است. این چوب از نظر کیفیت، گرما و همچنین نمایش هارمونیک‌های صحیح، رتبه‌ای پایین‌تر از چوب روزوود دارد.

سپل (Sapele)

سپل یک چوب آفریقایی بسیار ‌به‌صرفه و ازنظر زیست‌محیطی بسیار کارآمد است. این چوب علاوه‌بر پایداری بالا، رشد و پرورش سریعی دارد و می‌توان در پروژه‌های تجاری بدون نگرانی از آسیب محیط‌زیست از آن استفاده کرد. ظاهر چوب سپل شبیه به چوب ماهون است؛ اگرچه سپل کمی سبک‌تر است. چوب سپل در فرکانس‌های بالا، صدایی گرم‌تر تولید می‌کند. این چوب در بدنه‌ی گیتار‌های چندمنظوره (سبک‌های مختلف) استفاده می‌شود.

چوب‌های دیگر

علاوه‌بر چوب‌های مهم و اساسی که در بالا ذکر شد، سازندگان سازها از چوب‌های یکپارچه‌ی دیگر ازجمله گردو، لاله‌ی درختی، گیلاس خودروی، زبان‌گنجشک و ده‌ها چوب دیگر استفاده می‌کنند. هرکدام از این چوب‌ها رنگ صدایی خاص خود را دارند.

در ساز‌های گران‌قیمت و حرفه‌ای، معمولا از چوب‌های یکپارچه استفاده می‌شود. طنین زیبا، رزونانس درست، تولید هارمونیک‌های صحیح و درمجموع خروجی غنی از مزایای استفاده از چوب‌های یکپارچه است. یکی دیگر از چوب‌هایی که در ساخت گیتار استفاده می‌شود، لمینت است. لمینیتlaminate که اصطلاحا به آن لمینت می‌گویند از جنس HDF بوده که مخفف (هارد، دانسیته، فایبربرد) است. این نوع چوب از مواد و خاکه‌های چوب اصلی ساخته می‌شود. لمینت‌ها از هر نظر تفاوت‌های بسیار زیادی با چوب‌های یکپارچه دارند و از نظر کیفیت و غنای موسیقایی در مراحل پایین‌تری جای می‌گیرند. تولید گیتار با چوب‌های لمینت بیشتر توجیه اقتصادی دارد و به نوآموزان و کسانی که پا به دنیای گیتار گذاشته‌اند، کمک می‌کند تا بتوانند به‌راحتی یک ساز برای خود تهیه کرده و مراحل پیشرفت را طی کنند.

دسته و صفحه انگشت گذاری

بعد از بررسی چوب‌های استفاده‌شده در بدنه‌ی ‌ساز، نوبت به اطلاعات مختصری در مورد دسته‌ی گیتار می‌رسد. توجه کنید که دسته‌ی گیتار رابط مستقیم شما با سازتان است و باید از هر لحاظ استاندارد باشد تا بتوانید به‌راحتی با آن بنوازید و احساس خستگی و انقباض نکنید.

گیتارهای کلاسیک استاندارد موجود در بازار از نظر شکل دسته، ضخامت و عرض دسته تا حدود زیادی از استاندارد‌های یکسانی بهر می‌برند. معمولا ساختار دسته‌ی گیتار باید با فیزیک و اندازه‌ی دست شما مطابقت داشته باشد. شکل دسته یکی از عوامل مهم در راحتی شما در نوازندگی است. گیتار‌های کلاسیک، دسته‌ای به‌اصطلاح C یا U شکل دارند و همچنین عرض دسته‌ از 48 تا 52 میلی‌متر بسیار متداول است. به‌طورکلی، یک دسته‌ی C شکل با عرض 48 تا 50 میلی‌متر برای افراد با دست‌های کوچک‌تر و انگشتان نازک‌تر بهتر است و دسته‌ی بزرگ‌تر U شکل با عرض 50 تا 52 میلی‌متر برای افراد با دست بزرگ‌تر و انگشتان ضخیم‌تر بهتر است. چوب‌های متداول در ساخت دسته‌ی گیتار ماهون، سدر و افرا هستند. این چوب‌ها به علت سختی و چگالی بالا و همچنین انعطاف‌ناپذیری راحت، برای دسته‌ی گیتار بسیار مناسب‌اند. یکی دیگر از عواملی که به کیفیت و ثبات دسته‌ی گیتار می‌انجامد، تقویت دسته به‌وسیله‌ی چوب آبنوس است که معمولا در گیتار‌های گران‌قیمت استفاده می‌شود. نوار تیره‌رنگ در پشت دسته‌ی گیتار نشان می‌دهد که دسته‌ی گیتار با آبنوس تقویت‌ شده است.

حالا که تاحدودی با چوب استفاده‌شده در گیتار‌های کلاسیک آشنا شده‌اید، باید به این نکته توجه کنید که استفاده از چوب‌های خوب همیشه دال بر خوش‌صدا و خوش‌دست‌بودن گیتار نیست. انتخاب چوب خوب و باکیفیت تنها یکی از عوامل در تعیین کیفیت گیتار است. بریسینگ (مشبندی)، بایندینگ (Binding) و فینیش (پرداخت نهایی) از عوامل تعیین‌کننده‌ی دیگر در کیفیت و خوش‌طنین‌بودن ساز است.

بریسینگ (Bracing)

Bracing یکی از مهم‌ترین تکنیک‌های سازندگان گیتار است. بریسینگ را می‌توان امضای سازنده دانست و آن‌قدر مهم است که اساتید سازنده و نوازنده سالیان سال، در مورد چگونگی بستن این تکه چوب‌ها در کنارهم، به بحث و گفت‌وگو نشسته‌اند. بریسینک تکه چوب‌هایی است که زیر صفحه‌ی رویی و پشتی می‌چسبانند. این تکه چوب‌ها به‌طور واضح و مستقیم روی آکوستیک و طنین صدای خروجی تاثیر می‌گذارند. گیتارهای کلاسیک، فلامنکو و آکوستیک هر کدام تکنیک‌ها و طراحی مشبندی (Bracing) خاص خود را دارند. مشبندی را می‌توان فوت کوزه‌گری در ساخت گیتار دانست.

بایندینگ (Binding)

یکی دیگر از عوامل تعیین‌کننده در یک گیتار کلاسیک خوب و باکیفیت بایندینگ آن است. بایندینگ به نوار‌های چوبی کارشده روی درز و حاشیه‌های بدنه و دسته گفته می‌شود. بایندینگ خوب باعث زیبایی، دوام و مقاومت ساختاری ساز شما و همچنین کمک به ایجاد هارمونیک‌های طبیعی و رزونانس بدنه می‌شود. بایندینگ معمولا از چوب آبنوس یا فیبر کربن و حتی مواد پلی‌استر و چسبنده‌ی شیمیایی است.

خرک و پایه خرک

خرک و پایه خرک را می‌توان یکی از کوچک‌ترین قطعات گیتار با کارکردی بزرگ در نظر گرفت. ارتعاش سیم و انتقال آن به بدنه و همچنین تناسب ارتفاع سیم‌ از کاربرد‌های خرک هستند. خرک از دو قسمت به نام‌های خرک و پایه خرک تشکیل می‌شود. خرک ازاستخوان طبیعی و مصنوعی یا پلاستیک تهیه می‌شود و روی پایه‌ای از جنس چوب آبنوس یا روزوود قرار می‌گیرد.

فینیش (Finish)

فینیش یا پرداخت نهایی علاوه‌بر زیبایی، بر کیفیت صدای خروجی تاثیر شگفتی دارد. گیتار‌های گران‌قیمت معمولا از پوشش‌های براق یا مات با درجه‌ی کیفیت بسیار بالا استفاده می‌کنند. بی‌کیفیت‌بودن پرداخت نهایی می‌تواند تمام منافذ ساز را بپوشاند و باعث کاهش رزونانس (طنین) ساز شما شود. در اغلب موارد، سازندگان گیتار بعد از فینیش نهایی به چالش‌های بسیار برخورد کرده‌اند. همیشه دقت کنید گیتار‌های رنگی (قرمز، آبی، بنفش و…) از کیفیت بسیار پایینی برخوردار هستند؛ به این دلیل که رنگ باعث می‌شود تمام ارتعاش و طنین بدنه از بین برود و صدای حاصل چیزی جز یک تن بی‌کیفیت نباشد.

نکاتی برای خرید گیتار

دسته‌ی گیتار تاب نداشته باشد

یکی از مهم‌ترین نکاتی که باید هنگام خرید گیتار به آن توجه شود، دسته‌‎ی گیتار است. دسته‌ی گیتار به‌هیچ‌وجه نباید انحنا یا به‌اصطلاح تاب داشته باشد.

 سیم‌ها گز نزند

اگر ساختمان گیتار را بشناسید، می‌دانید گیتار معمولا دارای ۱۲ قسمت عمودی و ۶ سیم است که کلا ۷۲ نت را تشکیل می‌دهند. تمام این نت‌ها را با درست‌گرفتن انگشت دست چپ ‌روی این ۷۲ خانه، به صدا درآورید. صدای حاصل باید شفاف و بدون صدای نویزگونه باشد یا اصطلاحا گِز نزند. البته انگشت دست چپ را کاملا پشت فِرت (خطوط فلزی جداکننده روی دسته‌ی گیتار) قرار دهید تا صدای گِز احتمالی از غلط‌گرفتن انگشت دست چپ شما نباشد. همچنین برای گز نزدن در شروع کار بهتر است اکشن گیتار پایین باشد. اکشن گیتار همان فاصله‌ی سیم‌ها تا دسته‌ی گیتار است.

 فِرت‌ها کاملا موازی باشند

فِرت‌ها درواقع نقش تقسیم‌بندی سیم‌ها به فواصل زمانی مساوی را دارند؛ پس خیلی مهم است این خط‌ها کاملا عمود بر دسته‌ی گیتار و درنتیجه موازی با خودشان باشند تا فواصل زمانی نت‌ها رعایت شود.

 خرک کاملا صاف باشد و سیم‌ها کاملا مماس بر صفحه‌ی انگشت‌‌گذاری باشند

انتهای سیم‌ها به خرک متصل می‌شود باید دقت کنید خرک در جای خود ثابت باشد و همچنین سیم‌ها روی صفحه‌ی انگشت‌گذاری نه آن‌قدر بالا باشند که باعث خستگی دست شوند و نه آن‌قدر پایین باشند که به گزخوردگی سیم بینجامند.

 پشت دسته‌ی گیتار زیاد گرد نباشد

باید دقت کنید دسته‌ی گیتار حالتی C شکل یا U شکل داشته باشد. دسته‌ی گیتار نباید زیاد گرد باشد. توجه کنید گیتار‌های غیراستاندارد با دسته‌های گرد می‌توانند برای همیشه پوزیسیون دست شما را خراب کنند.

گوشی کوک خراب نباشد

یکی از مهم‌ترین قسمت‌هایی که هنگام خرید گیتار باید به آن توجه کرد، گوشی‌های کوک گیتار است. گوشی‌های کوک باید از هر لحاظ ثبات و پایداری کوک را برای ما فراهم کنند و نباید سیم‌ها در اثر ضربات در کوتاه‌مدت از کوک خارج شوند. باید به این نکته توجه کنید در سیم‌های نو، خارج‌شدن از کوک به علت کشش طولی سیم و نوبودن آن امری طبیعی است و به چند بار کوک‌کردن نیاز دارند.